Sistematik teknikler uygulanarak, tarafların görüşmesini ve müzakerede bulunmasını sağlamak amacıyla onları bir araya getiren, onların birbirlerini anlamalarını ve çözümlerini kendilerinin üretmesini sağlayan, uzmanlık eğitimi almış tarafsız bir üçüncü kişinin katılımıyla gerçekleşen uyuşmazlık çözüm yöntemidir.
Arabulucu faaliyetini yürüten ve gerekli eğitimleri almış Adalet Bakanlığının resmi Arabuluculuk Siciline kayıtlı gerçek kişidir.
01.01.2018 tarihinden itibaren işçi-işveren uyuşmazlıklarında (kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, kötü niyet tazminatı, fazla mesai ücreti, hafta tatili ücreti, yıllık izin ücreti ile işe iade taleplerinde öncelikle arabulucuya başvurmak zorunludur. Aksi taktirde dava, dava şartı yokluğu sebebiyle reddedilecektir.
Arabuluculuk ancak tarafların serbest iradeleriyle karar verebilecekleri konularda mümkündür. Daha açık bir ifadeyle; kamu düzenini ilgilendirmeyen ve cebri icraya elverişli konularda taraflar arabulucuya gidebilirler.
Arabulucu, uyuşmazlık hakkında herhangi bir karar veremez. Taraflara rahat ve özgür bir müzakere ortamı yaratmak suretiyle, kendi çözümlerini kendilerinin bulmasına yardımcı olur. Arabulucu, haklıyı veya haksızı bulmaya yahut belirlemeye yönelik çalışma yapamaz; tarafların her ikisinin de menfaatlerinin en uygun şekilde dengelenmesini öngören bir anlaşma zeminin bulunmasına çaba sarf ederek, uyuşmazlığın çözüme kavuşturulmasını gerçekleştirmeye çalışır. Tarafların çözüm üretemediklerinin ortaya çıkması durumunda, arabulucu isterse taraflara bir çözüm önerisinde bulunabilir.
Arabuluculuk sürecinde taraflar, davadan farklı olarak herhangi bir harç yatırmak zorunda değildir. Ayrıca tebligat, bilirkişi, tanık ve keşif gibi yargılama giderlerine de katlanmak zorunda değillerdir. Sadece, faaliyetin süresine ve niteliğine göre arabulucuya, Arabuluculuk Asgari Ücret Tarifesine uyarınca ücret ve masraf ödenir. Taraflar aksini kararlaştırmadıkça, arabuluculuk sürecindeki tüm ücret ve masrafları eşit olarak karşılayacaklardır.
Zorunlu arabuluculukta başvuru adliyede bulunan arabuluculuk bürolarına yapılır. Arabuluculuk bürosu olmayan yerlerde bu iş için görevlendirilen Sulh Hukuk Mahkemeleri yazı işleri müdürlüğü tarafından işlemler gerçekleştirilir.
Zorunlu arabuluculukta ilk toplantıya mazeretsiz bir şekilde katılmayan taraf dava açıldığı taktirde, yargılama sonunda tamamen haklı çıksa dahi yargılama giderlerinin tamamından sorumlu olur. Ayrıca lehine vekalet ücretine de hükmedilmez.
Bizzat taraflar ya da vekaletnamesinde arabuluculuk görüşmesine katılabileceğine dair yetki bulunan avukatı katılabilir. İşveren ise bu iş için vereceği yazılı bir yetki belgesi ile firma çalışanını görevlendirebilir.
Arabuluculuk sürecinde taraflar anlaşamazsa mahkemeye başvurarak dava açabilirler.
Arabuluculuk görüşmesi olumlu sonuçlanır ve taraflar anlaşırsa bu durum tutanakla detaylı olarak yazılır ve taraflar imzalarlar. Taraflar isterlerse bu belgeyi Mahkemeye götürerek icra edilebilirliğine ilişkin şerh verilmesini talep edebilirsiniz. Bu durumda belge ilam hükmünde bir belge sayılacaktır.